Để xác định đúng hướng đi cho bản thân trước những tác động từ gia đình và người thân, các bạn trẻ ở Việt Nam cần có những cách ứng xử phù hợp như sau:
- Tự khám phá bản thân:
- Xác định sở thích và năng lực: Dành thời gian tìm hiểu đam mê, sở trường và giá trị cá nhân thông qua các bài kiểm tra hướng nghiệp hoặc tự đánh giá bản thân: “Mình thích làm gì? Mình giỏi ở điểm nào?”
- Đặt mục tiêu dài hạn: Xác định rõ ràng bạn muốn cuộc sống và sự nghiệp của mình như thế nào trong 5-10 năm tới, thay vì chỉ chạy theo kỳ vọng của gia đình.
- Giao tiếp cởi mở với gia đình:
- Lắng nghe và thấu hiểu: Tìm hiểu lý do gia đình định hướng bạn theo một nghề cụ thể (ví dụ: mong muốn ổn định tài chính, truyền thống gia đình). Điều này giúp bạn hiểu rõ quan điểm của họ.
- Trình bày quan điểm cá nhân: Chia sẻ đam mê và lý do bạn muốn theo đuổi con đường riêng một cách nhẹ nhàng, logic. Ví dụ: “Con muốn học ngành X vì con thấy mình phù hợp và có cơ hội phát triển.”
- Tìm điểm chung: Thuyết phục gia đình bằng cách cho thấy lựa chọn của bạn vẫn đáp ứng được một số kỳ vọng của họ, như ổn định tài chính hoặc cơ hội việc làm.
- Tìm kiếm thông tin độc lập:
- Nghiên cứu ngành nghề: Tự tìm hiểu về ngành bạn quan tâm qua internet, sách, hoặc tham gia hội thảo, sự kiện hướng nghiệp… có thể cung cấp thông tin thực tế về thị trường lao động.
- Kết nối với người trong ngành: Tìm gặp hoặc trò chuyện với những người đang làm việc trong lĩnh vực bạn muốn theo đuổi để hiểu rõ hơn về nghề (qua mạng xã hội, cựu học sinh, hoặc người quen).
- Nhờ sự hỗ trợ từ bên thứ ba:
- Tư vấn hướng nghiệp chuyên nghiệp: Tìm đến các chuyên gia hoặc tổ chức tư vấn hướng nghiệp để có góc nhìn khách quan, giúp cân bằng giữa mong muốn cá nhân và kỳ vọng gia đình.
- Tìm người cố vấn: Một người cố vấn (mentor) ngoài gia đình, như giáo viên hoặc anh chị đi trước, có thể giúp bạn củng cố quyết định và thuyết phục gia đình.
- Thử nghiệm và trải nghiệm thực tế:
- Tham gia hoạt động thực tiễn: Thực tập, làm thêm, hoặc tham gia các dự án liên quan đến ngành bạn muốn theo đuổi để kiểm chứng sở thích và khả năng của mình.
- Chia sẻ trải nghiệm với gia đình: Khi bạn có kinh nghiệm thực tế, hãy kể lại cho gia đình để họ thấy bạn nghiêm túc và có căn cứ trong lựa chọn.
- Xây dựng kế hoạch cụ thể:
- Lập kế hoạch tài chính và học tập: Nếu gia đình lo lắng về chi phí hoặc cơ hội việc làm, hãy chuẩn bị một kế hoạch rõ ràng, ví dụ: học bổng, lộ trình học tập, hoặc triển vọng nghề nghiệp.
- Dự phòng rủi ro: Chuẩn bị phương án dự phòng để gia đình yên tâm, như học thêm kỹ năng bổ trợ hoặc cam kết tìm việc làm ổn định sau khi học xong.
- Giữ vững lập trường nhưng linh hoạt:
- Tôn trọng nhưng không bị áp lực: Dù gia đình có ảnh hưởng lớn, hãy giữ vững quan điểm cá nhân nhưng vẫn linh hoạt. Ví dụ, nếu gia đình muốn bạn học y nhưng bạn thích thiết kế, có thể cân nhắc ngành liên quan như thiết kế y học (medical design).
- Kiên nhẫn thuyết phục: Thay đổi suy nghĩ của gia đình có thể cần thời gian, vì vậy hãy kiên nhẫn, dùng lý lẽ và bằng chứng để thuyết phục dần dần.
- Quản lý cảm xúc cá nhân:
- Giữ bình tĩnh trước áp lực: Nếu gia đình gây áp lực lớn, hãy học cách kiểm soát cảm xúc, tránh tranh cãi gay gắt. Thiền, viết nhật ký, hoặc chia sẻ với bạn bè có thể giúp bạn giải tỏa.
- Tự tin vào quyết định: Tin tưởng vào khả năng của bản thân và giá trị của lựa chọn sẽ giúp bạn thuyết phục gia đình hiệu quả hơn.
